ĐỘC GIẢ: Rể Đông sàn có phải muốn nói đến Đông
cung thái tử? Dâu Nam giáng có phải
muốn nói tích trên núi Nam Giáng (nàng Giáng Tiên) hay không?
AN CHI: Trước hết xin nói
rằng đây là rể Đông sàng, dâu Nam gián
chứ không phải “Đông sàn” và “Nam giáng”. Sàng là giường: vậy Đông sàng là giường phía Đông. Gián là
khe núi: vậy Nam gián là khe núi phía
Nam. Vế rể Đông sàng bắt nguồn ở tích
Đông sàng thản phúc, nghĩa là nằm thẳng
bụng trên giường phía Đông. Chuyện rằng nhà Vương Đạo có nhiều con trai chưa vợ
nên Hy Giám mới cho người sang dọ để kén chồng cho con gái. Đám con trai nhà họ
Vương biết thế nên anh nào cũng lăng xăng tìm cách làm cho khách để ý. Chỉ có
Vương Hy Chi là nằm khểnh trên giường ở phía Đông, coi như không có chuyện gì xảy
ra. Nghe người nhà thuật lại, Hy Giám biết Hy Chi ắt là rể quý, bèn chọn ngày
lành tháng tốt mà gả con gái cho. Quả nhiên sau Vương Hy Chi là thư gia
(calligraphe) nổi tiếng, ngày nay hễ nói đến thư pháp (calligraphie) Trung Hoa
thì phải nhắc đến Vương Hy Chi. Vậy rể
Đông sàng không liên quan gì đến Đông cung thái tử.
Còn vế dâu Nam gián thì bắt nguồn từ lời một
bài trong Kinh Thi của Trung Hoa: vu dĩ thể tần, Nam gian chi tân nghĩa là
đi hái rau tần bên khe núi phía Nam. Chỉ sự tần tảo của người con gái. Dâu Nam
gián là con dâu chịu thương chịu khó. Vậy Nam
gián không liên quan gì đến Giáng Hương của Từ Thức hoặc Giáng Kiều của Tú
Uyên cả.
Truyện
Lục Vân Tiên có câu:
Xem
đà đẹp đẽ hòa hai:
Này
dâu Nam gián, nọ trai Đông sàng
Kiến
thức ngày nay, số 95, ngày 1.11.1992