Trong “ăn như hạm” thì “hạm” là gì?

 ĐỘC GIẢ: Trong “ăn như hạm” thì “hạm” là gì?

AN CHI: Hạm là con cọp. Đây là một biến thể ngữ âm của hàm 甝, một yếu tố Hán Việt có nghĩa là con cọp trắng. Tiếng hàm được ghi bằng một hình thanh tự mà nghĩa phù là hổ 虎(= cọp) còn thanh phù là cam 甘(= ngọt). Khang Hy tự điển, nơi bộ cam, đã cho thiết âm của nó là “hổ cam thiết” và ghi nghĩa của nó là “hàm, bạch hổ”. Vậy hàm là con cọp trắng còn hạm, biến thể ngữ âm của nó, thì có nghĩa rộng là cọp nói chung. Và ăn như hạm là ăn như cọp. Người ta thường dùng thành ngữ này để chỉ hành động của bọn có chức có quyền chuyên ăn của dân mà ăn đến bao nhiêu cũng chưa thấy đã thèm. Vợ của chúng, dựa hơi dựa thế của chồng để ăn của dân gọi là hạm cái, còn thuộc hạ của chúng dựa hơi dựa thế của quan trên để ăn của dân thì gọi là hạm non.

Kiến thức ngày nay, số 125, ngày 1-12-1993

 -----------------

ĐỘC GIẢ: Tại sao báo chí trước đây gọi Gandhi là Mahatma và Nehru là pandit?

AN CHI: Mahatma là do tiếng Sanskrit mahãtman, có nghĩa gốc là linh hồn vĩ đại (maha = lớn lao; atman = linh hồn). Từ này được dùng để tôn xưng các lãnh tụ tinh thần. còn pandit là do tiếng Sanskrit pandita có nghĩa là nhà hiền triết, nhà thông thái. Từ này được dùng để tôn xưng các học giả danh tiếng.

Kiến thức ngày nay, số 125, ngày 1-12-1993