Tây hóa = thoát Tàu

 TÂY HÓA = THOÁT TÀU

(trích bài của TS Lương Hoài Nam: "Cùng học Tây, tại sao người Nhật thành công, còn người Việt thì chưa?" https://www.facebook.com/xoaixiu/posts/10213803510269780).

Tôi nói: "Văn minh có nghĩa là Tây", một số người sẽ bảo tôi sính Tây. Nhưng hãy trả lời câu hỏi nếu ngoài VN, mỗi người được chọn thêm một nước nữa để cư trú và làm việc thì bạn sẽ chọn nước nào? Tôi dám chắc đa số sẽ chọn một "nước Tây" (ở châu Âu, Bắc Mỹ, Australia, New Zealand), không mấy ai chọn một nước châu Á, càng không mấy ai chọn một nước Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latinh.

*&*

* Trong 500 năm trở lại đây, châu Âu đã lật đổ phương Đông một cách toàn diện về mức độ phát triển và văn minh.

* "Tây hóa", trong bối cảnh lịch sử & văn hóa của Nhựt Bổn trước đây và Việt Nam hiện nay, đi đôi với "thoát Tàu". Vì nếu không "thoát Tàu", tức nếu không thoát khỏi di chứng của văn hóa hủ nho Khổng giáo, thì không tài nào văn minh được!

* "Tây học" ở Nhựt Bổn vốn là một cuộc duy tân cả hai chiều trên xuống, dưới lên, theo nhu cầu của cả giới cầm quyền và người dân. Tự người Nhựt sùng Tây, sính Tây, việc bỏ Tết âm ăn Tết dương chỉ là một việc nhỏ trong cả phong trào "theo Tây" đó.

Khổng giáo là một nguyên nhân rất lớn cản trở quá trình tiếp thu văn hoá phương Tây; đó là lý do tại sao ở Nhựt Bổn quá trình Duy tân theo "Tây học" diễn ra song song với bài trừ Khổng giáo, có vai trò rất lớn của những trí thức như Fukuzawa (người được in ảnh lên tờ tiền có mệnh giá lớn nhất của Nhựt Bổn bây giờ)!

Trong tác phẩm Khuyến học, ông Fukuzawa viết: "Tôi phải nói thế này, chẳng cần phải nể nang Khổng Tử gì sất. Họ đã rao giảng những lời sai trái".

Khổng và Tây về cơ bản đối nghịch nhau. Khổng dạy làm cha phải "từ", làm con phải "hiếu". Còn Tây bảo, nếu cha mà không "từ", không biết nuôi dạy con cho tốt, thì nhà nước tách con khỏi cha, giao cho người khác nuôi, con không phải sống với người cha hư hỏng.

Tây thích công bằng, bình đẳng.

* "Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín" - theo ngôn từ dùng trong Khổng giáo - thực ra là các giá trị đạo đức phổ quát của nhân loại, không phải của riêng Khổng giáo. Các nước không theo Khổng giáo cũng có các giá trị tương tự.

* Khổng giáo là một trong những nguyên nhân làm cho văn hóa Trung Hoa trở nên ù lì, ít chịu thay đổi.

Trong khi đó, một viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội TQ phát biểu: "Trong vòng 20 năm qua, chúng tôi đã hiểu ra rằng TRÁI TIM CỦA NỀN VĂN HÓA PHƯƠNG TÂY chính là tôn giáo: ĐẠO THIÊN CHÚA. Nền tảng của đạo lý Thiên chúa giáo trong cuộc sống xã hội và văn hoá đã làm nảy nở nền chánh trị đề cao giá trị Tự Do".

* Người Việt cũng "Tây học", từ thời Pháp thuộc, nhưng việc "Tây học" của người Việt bấy giờ chỉ giới hạn trong số ít quan lại làm việc cho Pháp và giới trí thức thị thành có quan hệ với người Pháp. Ở nông thôn, văn hoá đậm màu sắc Khổng giáo vẫn chi phối đời sống của người dân.

... Duy Tân văn hoá, tuy nhiên, luôn gặp cản trở rất lớn từ các lực lượng thủ cựu trong xã hội VN. Các quy kết kiểu "sùng Tây", "sính Tây", "phản bội truyền thống", "phá hủy văn hoá" sẵn sàng chụp lên đầu bất kỳ người cách tân nào.

Về cơ bản không khác đám samurai thủ cựu ở Nhựt Bổn hồi xưa là mấy. Đám này đã ngăn cản không ít người Nhựt thuộc phái Duy tân "Tây học".

Nhưng một nước Nhựt mới đã thắng.

--------------------------------------------------------------

Hình ảnh: Người Nhựt đậm đà bản sắc lễ hội trong Tết đầu năm (chọn Tết dương lịch, bỏ Tết âm lịch);

Fuzukawa trên tờ giấy bạc bên Nhựt hiện nay.

Nguồn: Nguyễn - Chương Mt