Đừng lẫn lộn giữa Danh từ chung & Danh từ riêng

Nói chuyện chữ nghĩa chút đỉnh cho nhẹ đầu

Đừng lẫn lộn giữa DANH TỪ CHUNG & DANH TỪ RIÊNG

1) "Tầng lầu" / "Ngũ giác lâu" - "Ngũ giác đài":

* Tỉ dụ tiếng Anh ghi "second floor", Tàu dịch là 第 二 樓 (đệ nhị lâu), tiếng Việt gọi "tầng lầu thứ hai" (hoặc "lầu hai"). "Lâu" 樓 tiếng Tàu và "lầu" tiếng Việt đều là DANH TỪ CHUNG, và ở đây đều là cách chuyển ngữ ngang vai phải lứa.

* Vậy, vì sao nói "Lầu" (trong cách chuyển ngữ thành "Lầu Năm Góc") lại là bắt chước / nhại theo chữ "Ngũ giác lâu" 五角 樓 của Tàu?

Trong tiếng Anh, người ta ghi "PENTAGON" (và được giới thiệu vắn tắt như ri: "The Pentagon is the headquarters building of the United States Department of Defense. As a symbol of the U.S. military, the phrase “The Pentagon” is also often used as a metonym or synecdoche for the Department of Defense and its leadership").

Hãy chú ý: "The Pentagon", người Mỹ họ ghi gọn bâng vậy thôi. Có thêm chữ nào đính kèm theo sau "the Pentagon" (tỉ như "The Pentagon castle")? KHÔNG.

Nghĩa sát sườn của "Pentagon" là "hình Ngũ giác". Vậy, từ đâu ra cách dịch "Ngũ giác lâu", rồi "Ngũ giác đài"?

Thêm chữ "lâu" 樓 (thành "Ngũ giác lâu") là cách dịch của Tàu.

Trong khi đó, thêm chữ "đài" (thành "Ngũ giác đài") là cách chọn lựa của người Việt khi chuyển ngữ đó đa!

Thành thử mới nói, dịch "Lầu Năm góc" về thực chất chỉ là sự nhái theo cách định danh riêng (DANH TỪ RIÊNG) của Tàu khi họ chuyển ngữ cho "The Pentagon"!

(Nếu dịch "thuần Việt", theo cách định danh riêng của người Việt khi chuyển ngữ "The Pentagon", sẽ là: "Đài Năm góc")

2) "Virus" / "Vi khuẩn", "siêu vi khuẩn":

* Tôi đọc thấy có ý kiến cho rằng giữ nguyên chữ "virus" mà không chuyển ngữ thành tiếng Việt, là bởi vì trong ngôn ngữ vẫn có những trường hợp ghi "nguyên gốc" mà không tài nào dịch được hết trơn.

Chẳng hạn, "phở, "áo dài" chuyển sang tiếng Anh thì họ vẫn phải ghi "pho", "ao dai" chớ không dịch.

Quí bạn để ý một chút: đây là những sản vật đặc trưng, rất riêng của VN, là danh từ riêng, nên rất khó chuyển ngữ. Cũng rứa, "pizza" của Ý thì đặc sản này đành giữ nguyên chớ dịch sang tiếng Anh hay tiếng Việt đều không thể.

Còn "virus"? Virus là... danh từ riêng, là "đặc sản" riêng của xứ nào nên không thể dịch sang tiếng Việt?

Hay là ... Vũ Hán (Wuhan) được cho là nơi khởi đầu đại dịch viêm phổi toàn cầu mà cho đến lúc này vẫn đang gieo rắc kinh hoàng, rất bí hiểm, thành thử "Wu.han_vi.rus" không thể chuyển ngữ sang tiếng Việt chăng?

Mà nếu như vậy đi nữa, phải ghi DANH TỪ RIÊNG ở đây là cụm chữ "Wu.han_vi.rus" gắn liền với nhau (chớ không tách "virus" ra nằm mình ên được).

"Virus" không thôi, thì đây là DANH TỪ CHUNG. Thành thử "virus" đã được chuyển ngữ từ lâu rồi, chớ không đến nỗi phải bất lực mà ngó.

Người Tàu chuyển ngữ "virus" là 細 菌 (tế khuẩn).

Người Việt chúng ta chuyển ngữ "virus" là: "vi khuẩn" hoặc "siêu vi khuẩn".

Vậy đó. "Virus" không phải là... danh từ riêng như "pizza", "phở", "áo dài".

--------------------------------------------------------------------

 Nguồn: Nguyễn - Chương Mt