Ngụy biện của trường phái "cuồng phiên âm"!

 NGỤY BIỆN CỦA TRƯỜNG PHÁI "CUỒNG PHIÊN ÂM"!

* Phiên âm KHÁC với chuyển ngữ Việt hóa.

* Gọi "cuồng phiên âm" tức là đã đẩy phiên âm - một hiện tượng ngôn ngữ bình thường - đi quá xa, tới mức dị hợm khiến cho tiếng Việt hệt như tiếng "nước lạ" nào đó hoặc hệt như người "cõi trên"...Tắt một lời, "cuồng phiên âm" phá rối tiếng Việt!

&1&

Trước hết, phải nói ngay, phiên âm là một hiện tượng hết sức bình thường trong mọi ngôn ngữ. Và các dân tộc đều có những cách phát âm khác nhau tới mức ... phiên âm không tài nào chính xác được.

Người Việt khi đụng phải nhiều ngôn ngữ bên phương Tây họ phát âm: /æ/; /∫/; /t∫/ ; /θ/... thì bó tay, phiên âm cho có cái gọi là "phiên âm" thôi, gần giống, hao hao, chớ không tài nào giống hệt được!

Người Nhựt Bổn họ không có âm /v/, thành thử khi phiên âm hai chữ "Việt Nam" họ viết thành "Beto Namu" (ベトナム), đọc lên nghe khác xa lắc so với nguyên ngữ (trong tiếng Việt).

Người Tàu phiên âm, chẳng hạn tên cầu thủ "Beckham", họ đọc mài mại như ri: “Pậy-cựa Khan-mủ (Beckham: 贝 克 汉 姆).

Phiên âm "Beto Namu", dù khác với "Việt Nam", cũng không sao hết trơn, vì người Nhựt họ phiên âm - nên nhớ - là cho người Nhựt đọc.

Phiên âm "Pậy-cựa Khan-mủ" cũng vậy, người Tàu phiên âm là để cho người Tàu đọc với nhau.

Trở lại với người Việt. Tỉ dụ "săm" là phiên âm từ tiếng Pháp "chambre", có âm "rờ" nhẹ phía sau nhưng phiên âm tiếng Việt không cần ghi; "envelope" cũng tiếng Pháp khi phiên âm qua tiếng Việt chỉ còn gọi là "lốp" (chỉ giữ vần "lope" nhưng bỏ luôn âm "pờ" nhẹ phía sau).

Phiên âm như vậy không chết ông tây nào hết. Bởi vì người Việt phiên âm là để cho người Việt đọc, và đọc xuôi miệng.

&2&

Mời quí bạn đọc đoạn sau (tôi chép lại từ trên mạng): "Nhật gọi Việt Nam là Bê tô Na mự, Trung Quốc gọi Bec-kham là Pậy-cưa Khan-mủ, thì các anh cũng bảo họ (phiên âm) là ngu si dốt nát à?", để từ đó dẫn tới lập luận khệnh khạng như ri: "Các anh phải hiểu rằng việc phiên âm là rất cần thiết", phiên âm là "cách phát âm đã Việt hóa", "lấy tiếng Việt làm gốc đi".

Lập luận dẫn trên khá tiêu biểu của phái mà tôi gọi là "cuồng phiên âm". Như tôi đã dẫn giải ở &1&, phiên âm là một hiện tượng bình thường trong mọi ngôn ngữ, nhưng từ sự bình thường mà đánh đồng với "rất cần thiết" là đánh tráo khái niệm.

Càng trật hơn, thậm chí ấu trĩ, khi đánh đồng việc phiên âm với "Việt hóa".

Xin phân tích:

2.1/ Căn bản của mọi thứ phiên âm là phải theo ĐÚNG với cách phát âm và phép viết chính tả của TIẾNG VIỆT.

Xin được nhắc lại: trong phần lớn phiên âm là không tài nào đúng so với nguyên ngữ được hết; do đó không đặt vấn đề phiên âm đúng/sai so với nguyên ngữ.

NHƯNG, nên nhớ phiên âm sang tiếng Việt là để cho người Việt đọc, thành thử phiên âm buộc phải ĐÚNG VỚI TIẾNG VIỆT (đúng với cách phát âm và chính tả của tiếng Việt).

2.2/ Mời đọc tỉ dụ sau:

(a) Oa-sinh-tơn, Các Mác, Lê-nin, Đi-mi-tơ-rốp, ca sĩ Lây-đi Ga-ga, Ki-li-ơ Mi-nô-guy...

(b) Ô-xtrây-li-a, Mát-xcơ-va, ca sĩ Rát-xcan, nhà văn Se-rơ-nhi-áp-xki...

Dãy tỉ dụ (a), dù trong đó có những chữ đọc thấy ngồ ngộ, nhưng đều là ghi phiên âm theo đúng chính tả/phát âm của tiếng Việt.

Dãy tỉ dụ (b) là ... người "cõi trên" phiên âm tiếng Việt! Tại sao nói vậy? Chính tả/phát âm trong TIẾNG VIỆT (nhấn mạnh: không phải chính tả của tiếng nước ngoài) KHÔNG có sự kết hợp hai phụ âm đi liền kiểu như "xc" (trong "xcơ", "xcan"), "xk" (trong "xki"), "xt" (trong "xtrây")!

Giáo sư Cao Xuân Hạo đã từng chỉ rõ những cái sai (dẫn trên), nhưng cho tới hiện nay cái sai vẫn cứ sai, ù lì, không chịu sửa!

Muốn phát âm cho đúng tiếng Việt, phải là: "Mát-xơ-cơ-va", "Ô-xơ-trây-li-a"; hoặc bỏ quách âm "gió" (/s/) chỉ ghi: "Mát-cơ-va", "Ô-trây-li-a". Đó, mấy vị phiên âm "Các Mác" từ Karl Marx, mấy vị đâu cần ghi âm cuốn lưỡi /l/, ghi âm gió /x/ làm gì cho nó rườm rà.

Viết sai lè lè, không khớp với cách phát âm/chính tả trong tiếng Việt, như "Mát-XCơ-va", "Ô-XTrây-li-a", mà vẫn không chịu sửa, mà đòi vỗ ngực như vậy là "Việt hóa" thì đi quá xa của sự khôi hài!

Đòi "lấy tiếng Việt làm gốc" theo kiểu viết xcơ, xtrây, xcan, xki... thì phá gốc rồi còn gì!

&3&

Phiên âm là cố gắng đọc mài mại, gần giống tới mức có thể được khi so với nguyên ngữ (nhắc lại: đa phần phiên âm không thể đúng/chính xác so với cách phát âm của nguyên ngữ tiếng nước ngoài).

Từ tiếng Anh "Australia" mà ghi thành "Ố-xơ-trây-lia" thì đây là phiên âm; còn ghi là "Úc Đại Lợi" (rút gọn thành "Úc"), đây là Việt hóa.

"Russia" / "Россия" nếu phiên âm tạm ghi là "Rớt-xia", còn khi gọi là nước "Nga" (rút gọn từ "Nga La Tư"), đây đích thị là Việt hóa.

Nhiều người tưởng "phiên âm" là Việt hóa, cũng chỉ vì thấy phiên âm được ghi bằng văn tự Quốc ngữ, nhưng phiên âm chỉ đơn thuần là động tác chuyển âm (chuyển trên bề mặt âm thanh mà thôi), còn Việt hóa là chuyển ngữ hoàn toàn! "Rớt-xia" chỉ là chuyển âm cho gần giống với "Russia", còn "Nga" mới là chuyển ngữ Việt hóa rành rọt.

Có cái này tréo cẳng ngỗng lắm đa:

"Săm" là phiên âm từ "chambre", "lốp" là phiên âm và đọc rút gọn từ "enveloppe". Trong khi đó, "ruột xe" ("săm"), "vỏ xe" ("lốp") mới là thuần tiếng Việt, là chuyển ngữ hẳn hòi.

Trong tiếng Việt, ưu tiên chuyển ngữ tiếng Việt so với phiên âm là điều hợp lý hơn hết, vì như vậy mới thực sự tôn trọng năng lực chuyển ngữ của tiếng Việt!

Vậy mà, khi nghe đài truyền hình quốc gia VTV cứ nói "săm" với "lốp" thay vì phải là "ruột / vỏ xe"! Họ lẫn lộn giữa đài địa phương Hà Nội (quen gọi "săm", "lốp") với đài quốc gia - nghĩa là một đài phải lấy tiêu chí là chọn những cách gọi Việt hóa, thuần Việt bất luận miền nam hay miền bắc.

Nguồn: Nguyễn - Chương Mt