ĐỘC
GIẢ:
Tại sao lại nói “con gái con đứa” để chỉ con gái và “đàn ông đàn ang” để chỉ
đàn ông?
AN
CHI:
Từ điển tiếng Việt 1992 giảng rằng con
gái con đứa, là một lối nói của khẩu ngữ hàm ý chê bai để chỉ con gái nói
chung. Đây chỉ là cách giảng theo nghĩa hiện đại. Còn xét về về lịch đại thì
con gái con đứa lại có nghĩa là con gái con trai. “Trai” là nghĩa xưa của đứa.
Nghĩa này đã biến mất khỏi tiếng Việt hiện đại nhưng trong tiếng Mường – một
ngôn ngữ cùng gốc với tiếng Việt – thì đứa
vẫn còn có nghĩa là “trai”(1).
Vì không còn biết được nghĩa của đứa
nữa nên người ta mới dùng cụm từ con gái
con đứa để chỉ con gái một cách khái quát.
Trường hợp của đàn ông đàn ang cũng tương tự. Ang là một biến thể ngữ âm của áng trong áng ná mà Từ điển Việt – Bồ -
La của A. de Rhodes và Đại Nam quấc
âm tự vị của Huình-Tịnh Pailus Của đều giảng là “cha mẹ”. Vậy ang là cha và đàn ông đàn ang là bậc ông bậc cha (so sánh với đàn anh đàn chị, chẳng
hạn). Vì không còn biết nghĩa của ang
là gì nữa, nên người ta mới dùng cụm từ trên đây mà chỉ đàn ông nói chung, có
hàm ý đùa cợt, tưởng rằng ở đây đàn ông đối nghĩa với đàn bà và cụm từ đang xét
là một kiểu từ lấp láy (mà không ngờ rằng ở đây đàn ông là “bậc ông”, cũng như
đàn anh là “bậc anh” và đàn chị là “bậc chị”.
1. Xem, chẳng hạn, N.K. Sokolovskaja,
Nguyễn Văn Tài, Jazuk mương, Moskva, 1987, tr.189, từ 1830.
Kiến
thức ngày nay, số 102, ngày 15-2-1993
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét