Tại sao lại gọi Hoa Kỳ là Chú Sam?

 ĐỘC GIẢ: Tại sao lại gọi Hoa Kỳ là Chú Sam?

AN CHI: Chú Sam là dịch từ tiếng Anh Uncle Sam. Cụm từ này đã được Petit Larousse Illustré 1992 giảng là “hình thức nhân cách hóa mỉa mai của Hiệp chúng quốc (= Mỹ - AC) mà tên gọi được lấy từ các chữ U.S.Am (United States of America)”. Chữ U được diễn đạt thành Uncle = (chú) còn chữ S được ghép với Am mà đọc thành Sam.
Chúng tôi cho rằng trên đây là một cách giải thích khiên cưỡng. Người Mỹ chỉ viết tắt United States of America thành U.S.A. hoặc bỏ A. (= America) mà viết thành U.S. Nhưng “U.S.Am” thì lại là một hình thức dị thường. Liên quan đến hai chữ cái a và m, tiếng Anh chỉ có các dạng tắt quen thuộc sau đây:
- AM là amplitude modulation (điều biến biên độ)
- A.M. (do tiếng La Tinh Artium Magister) là Master of Arts (Cử nhân Văn Chương).
- A.M., cũng viết a.m, do tiếng La Tinh anti meridiem nghĩa là ngọ tiền trước 12 giờ trưa);
- Am., trong ngữ học là American (tiếng Mỹ).
Chúng tôi chưa thấy trường hợp nào mà Am lại là dạng tắt của America (châu Mỹ).
Eric Partridge đã khẳng định trong Origins (Routledge & Kegan Paul, London, 1961) rằng Sam là dạng tắt của Samuel. Chúng tôi cho rằng đây là một điều khẳng định xác đáng. Partridge cho biết tiếp rằng Sam xuất hiện những lần đầu tiên trong hai cụm từ Sam Browne belt và Uncle Sam. Sam Browne belt (tức Samuel Browne belt) là thắt lưng (dây nịt) của Samuel Browne, rồi thắt lưng theo kiểu (thắt lưng) của Sam (uel) Browne. Ngày nay, người ta chỉ nói Sam Browne để chỉ thắt lưng và đai của sĩ quan. Còn Uncle Sam là cụm từ mà dân một địa phương ở Hoa Kỳ đã dùng để gọi một viên thanh tra thịt súc vật tên là Samuel Wilson, đương chức khoảng thập kỷ 1810. Ông này chuyên môn đóng con dấu có các chữ “U.S.-E.A” vào các súc thịt nguyên con (chưa sả). E.A. là Elbert Anderson, tên của người cung cấp thịt theo hợp đồng lúc bấy giờ. Còn U.S đương nhiên là United States (= Hoa Kỳ). Những rõ ràng U.S cũng còn là hai chữ đầu của Uncle Sam. Chính vì vậy mà dân chúng ở đó đã đồng nhất hóa U.S = United States với U.S. = Uncle Sam mà gọi đùa Hoa Kỳ là Chú Sam vì Uncle Sam, tức Samuel Wilson, nắm con dấu có hai chữ U.S, thì cũng được coi như “đại diện” ngon lành cho United States tức Hoa Kỳ. mặc dù đó chỉ là con dấu để đóng vào thịt súc vật mà thôi.
Webster’s New International Dictionary cũng giải thích tương tự như E. Partridge. Rõ ràng là trong trường hợp này Origins hợp lý và đáng tin hơn Larousse.

Kiến thức ngày nay, số 123, ngày 15-11-1993