Lơ ngơ không biết nên dịch sai chăng?

 LƠ NGƠ KHÔNG BIẾT NÊN DỊCH SAI CHĂNG?

Mỗi khi Thủ tướng hoặc Chủ tịch nước CHXHCN VN qua thăm Mỹ, báo chí trong nước đưa tin: "chuyến thăm chính thức cấp nhà nước".

Trong khi đó, quí bạn chú ý, các đời Tổng thống Mỹ khi mời phái đoàn lãnh đạo của CHXHCN Việt Nam qua thăm, hết thảy đều tiếp đón theo nghi thức gọi là "Working Visit"; KHÔNG phải nghi thức "State Visit" (hiểu nghĩa đen là "chuyến thăm nhà nước"), cũng KHÔNG phải nghi thức "Official Visit" (hiểu nghĩa đen là "chuyến thăm chính thức")!

Ủa, vậy là sao?

Bên Mỹ có nhiều nghi thức khác nhau mà Tổng thống Mỹ dành tiếp các phái đoàn ngoại giao đến Bạch Cung (The White House), trong đó có 3 nghi thức chánh yếu: cao nhứt là "State Visit", kế đó là "Official Visit", rồi "Working Visit".

Ở mức độ thấp hơn "Visit", đó là những "cuộc gặp gỡ" (Meeting) nhân sự kiện hội nghị quốc tế nào đó diễn ra trên đất Mỹ, hoặc tiếp xúc "riêng" (Private) bên ngoài Bạch Cung.

Nếu dịch rị mọ theo nghĩa đen, "state" là nhà nước (quốc gia), "visit" là chuyến thăm, vậy "State Visit" nghĩa là "chuyến thăm cấp nhà nước", dịch vậy là ... bị hố, trật lất! Thì đó, bạn đâu thể nào dịch "Secretary of State" là "Thư ký (bí thư) của quốc gia", mà đều hiểu chữ đó phải dịch là "Ngoại trưởng" (Bộ trưởng Ngoại giao).

Người Mỹ họ có cách định danh riêng theo cách của họ, như sau:

1/ STATE VISIT, nghĩa là chuyến thăm mang tính chất Quốc khách, nghi thức dành cho Quốc khách. Bởi vì "State Visit" là nghi thức dành cho Quốc khách nên thỉnh thoảng TT Mỹ mới tổ chức.

Nhựt Bổn là đồng minh chí thiết với Mỹ nhưng cho tới nay, suốt mấy chục năm, mới có 3 lần Mỹ dành nghi thức "State Visit" mà thôi. Một lần tiếp đón Nhựt hoàng Hirohito hồi năm 1975, một lần với Nhựt hoàng Akihito năm 1994, và một lần dành cho Thủ tướng Shinzo Abe hồi năm 2015.

Với Thái Lan, cho đến nay cũng chỉ một lần Mỹ dành nghi thức Quốc khách khi tiếp đón Quốc vương Bhumipol vào năm 1960.

Tân Gia Ba (Singapore) cũng một lần, "State Visit" dành cho Thủ tướng Lý Hiển Long khi thăm Mỹ hồi năm 2016.

Đối với Việt Nam, nước Mỹ trải qua hai thời kỳ thiết lập bang giao: với VNCH, sau đó, với CHXHCN VN. Tính chung cả hai thời kỳ cho đến nay, Mỹ tiếp đón Quốc khách (State Visit) cũng chỉ mới một lần duy nhứt, hồi năm 1957, dành cho Tổng thống Ngô Đình Diệm.

Còn "State Visit" đối với giới lãnh đạo Bắc Kinh?

Lần đầu tiên, Mỹ dành nghi thức Quốc khách cho giới lãnh đạo bên Tàu là vào năm 1985, khi tiếp Chủ tịch nước Lý Tiên Niệm. Mãi tới 12 năm sau, vào năm 1997 Mỹ mới tiếp tục nghi thức "State Visit", khi tiếp đón Chủ tịch nước Giang Trạch Dân.

Tuy nhiên, dưới thời TT Barack Obama tại vị, ông Obama biệt đãi Bắc Kinh tới mức dành nghi thức "Chuyến thăm của Quốc khách" (State Visit) liên tiếp hai lần! Dành cho ông Hồ Cẩm Đào hồi năm 2011, rồi đến ông Tập Cận Bình hồi năm 2015.

Trong khi đó Tổng thống Donald Trump, trong suốt nhiệm kỳ của ông, không tiếp họ Tập bằng "State Visit", thấp hơn chút như "Official Visit" cũng không. Mà chỉ tiếp đón mang tính chất "riêng tư" (private) tại tư dinh ở Florida.

2/ OFFICIAL VISIT, theo cách dùng chữ của ngành ngoại giao Mỹ, được hiểu là chuyến thăm mang tính chất thượng khách, nghi thức dành cho thượng khách (nhưng chưa tới mức gọi là "Quốc khách" như State Visit).

3/ WORKING VISIT là chuyến thăm mang tính chất công vụ.

Tóm lại, STATE VISIT là chuyến thăm theo nghi thức Quốc khách.

OFFICIAL VISIT là chuyến thăm theo nghi thức Thượng khách.

WORKING VISIT là chuyến thăm theo nghi thức Công vụ.

*&*

* Làm sao biết các nghi thức mà Tổng thống Mỹ dành tiếp đón giới lãnh đạo các quốc gia?

Dễ lắm, được công khai rõ rành trên website Bộ Ngoại giao Mỹ (United States Department of State), vào mục "Visit by Foreign Leaders". Rồi xem theo năm (By Year), ghi chú mỗi năm tiếp đón những nguyên thủ nào của quốc gia nào, theo nghi thức nào (từ năm 1874 đến nay). Hoặc xem theo tên quốc gia (By Country), chẳng hạn gõ vào "Vietnam" có ghi rõ họ tên các nguyên thủ, nghi thức tiếp đón và thời gian của chuyến thăm.

* Những nghi thức nói trên, có gì khác nhau?

Cũng dễ phân biệt, coi hình ảnh mà báo chí đưa lên, để ý một chút thì biết thôi.

Cả ba nghi thức Quốc khách (State Visit), Thượng khách (Official Visit), Công vụ (Working Visit) đều có chung hình ảnh là sự xuất hiện đoàn xe hộ tống (motorcade) đưa đến Bạch Cung. Trên xe có cắm cờ khổ nhỏ của nước chủ nhà (Mỹ) và cờ của quốc gia khách mời.

Và, dĩ nhiên, có hình ảnh Tổng thống Mỹ hội kiến với khách mời tại phòng Bầu dục trong Bạch Cung.

Nhưng, nếu bạn KHÔNG thấy hình ảnh khách mời duyệt hàng quân danh dự (honor guard);

KHÔNG thấy hình ảnh lễ đón chính thức (gọi là "Arrival Ceremony") tại phía Nam tòa Bạch Cung (South Lawn) với bãi cỏ xanh mướt mênh mông;

KHÔNG thấy cử bản quốc ca của quốc gia khách mời & cũng KHÔNG thấy lễ thượng kỳ của lá cờ quốc gia khách mời bay phất phới nơi khuôn viên Bạch Cung => biết ngay chuyến thăm đó thuộc về chuyến thăm theo nghi thức Công vụ (Working Visit)!

4 cái KHÔNG nêu trên, nếu trở thành CÓ thì đó là chuyến thăm theo nghi thức Thượng khách (Official Visit), Quốc khách (State Visit). Ở cấp Quốc khách (State Visit), Tổng thống Mỹ còn ra tận phi trường để đón.

* Ngoài ra, nếu bạn thấy đăng hình dùng tiệc khoản đãi khách mời tại trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ, chủ nhà là Phó Tổng thống Mỹ, chắc mẩm "Working Visit" không sai vào đâu được.

Bởi vì chỉ ở nghi thức "Official Visit", "State Visit" - yến tiệc (gọi là "State dinner") mới được tổ chức ngay trong Bạch Cung, và chủ trì bởi Tổng thống Mỹ.

THAY LỜI KẾT

Đã là "Visit" (bất luận "Visit" nào), tức là qua thăm Mỹ theo lời mời của Tổng thống Mỹ (bởi vì vẫn có nhiều trường hợp gặp gỡ Tổng thống Mỹ đâu qua nghi thức "Visit"), thảy đều có ý nghĩa hết sức quan trọng trong bang giao!

Ngay cả nguyên thủ của nước Anh, nước Nhựt... cũng nhiều lần qua Mỹ được đón tiếp bằng "Working Visit", đâu có gì mà phải sân si.

Thành thử quí vị làm báo trong nước hãy chịu khó viết cho chuẩn xác, cái nào ra cái đó, chẳng hạn "Working Visit" thì ghi rõ "Chuyến thăm công vụ".

Giữa thời đại Internet, mà còn khư khư làm báo kiểu "hũ nút", nghĩ cũng lạ đời thiệt ./.

-----------------------------------------------------------------

Nguồn: Matthew NChuong

Vài hình ảnh về nghi thức dành cho Quốc khách (State Visit)

(hình 1): 1957, TT Eisenhower tiếp đón TT Ngô Đình Diệm.

(hình 2): 1960, TT Eisenhower tiếp đón vua Thái Lan Bhumipol.

(hình 3): 1982, TT Ronald Reagan tiếp TT Suharto của Nam Dương (Indonesia).

(hình 4: 2018, TT Donald tiếp TT Pháp Emmanuel Macron.

(hình 5): 2015, TT Barack Obama tiếp Chủ tịch Tập Cận Bình.