Quảng Nam - Đà Nẵng ghi dấu Công Giáo, Tin Lành

 QUẢNG NAM - ĐÀ NẴNG GHI DẤU CÔNG GIÁO, TIN LÀNH

* Hội thánh Tin Lành tự trị đầu tiên được truyền giảng vào nước VN từ năm 1911, tại Hội An. Và nhà thờ Tin Lành do chính người VN dựng là "Nhà thờ Tin Lành Hội An" cất vào năm 1929.

* Giáo xứ xưa nhứt của Công giáo VN là giáo xứ Hội An, nhà thờ của giáo xứ này xây cất vào năm 1615.

1/ Phan Khôi, nhà nghiên cứu và nhà thơ nổi tiếng (bài "Tình già"), đã sử dụng bản chữ Hán đối chiếu với bản chữ Pháp để dịch Kinh Thánh sang tiếng Việt (Kinh Thánh Tin Lành).

Đấng Christ, viết bằng chữ Hán là 基督, âm Việt của hai chữ Hán này là "Cơ Đốc". Thành thử Cơ Đốc giáo : thờ phượng Chúa Cơ Đốc, tức Chúa (Jesus) Christ.

Tên gọi của các sứ đồ, được phiên âm từ tiếng Pháp. Như Matthieu => Ma-thi-ơ, Jean => Giăng, Marc => Mác, Pierre => Phi-e-rơ, rồi Joseph => Giô-dép ...

2/ Trong khi đó, nhiều danh xưng bên Công giáo được phiên âm từ tiếng Bô.

Lịch sử truyền giáo vào nước Việt là đầu thế kỷ 17, và các vị giáo sĩ đa số là người Bồ (có một ít là người Ý). Thành thử rất nhiều cách gọi trong đạo Công giáo hiện diện tại VN là từ các ngài giáo sĩ dòng Tên này, từ tiếng Bồ Đào Nha.

Chúa Giê-su Ki-tô <= (tiếng Bồ) Jesus Cristo.

Thánh Gioan <= (tiếng Bồ) João

Thánh Mác-cô <= Marcos.

Thánh Lu-ca <= Lucas.

Thánh Mát-thêu <= Mateus

Rồi, còn nữa:

Ma-ri-a <= (tiếng Bồ) Maria

Giu-se <= José

Phê-rô <= Pedro

Phao-lô <= Paulo ...

* Suốt giai đoạn đầu HÌNH THÀNH CHỮ QUỐC NGỮ, là bởi các vị người Bồ (chớ không có vị nào quốc tịch Pháp, Anh hết trơn)!

Nổi bật nhứt, công trạng hàng đầu, thuộc về giáo sĩ người Bồ Francisco de Pina. Ngài đến Đàng Trong vào năm 1617 - đến Quảng Nam và Qui Nhơn. Ngài Francisco de Pina đã dựa vào hệ thống ký tự Bồ (cũng nằm trong hệ thống ký tự Latin) để tìm cách ký âm tiếng Việt mà ngài gọi là "chữ viết cho tiếng An Nam".

Giáo sĩ Alexander Rhodius (Đắc Lộ) học nói tiếng Việt và học bộ chữ mà sau này chúng ta gọi là "chữ Quốc ngữ" do Francisco de Pina đặt nền móng. Ngài Đắc Lộ hoàn thiện, và ấn phẩm nối tiếng là "Từ điển Việt - Bồ - La" (tên nguyên bản "Dictionarium Annamiticum Lusitanum et Latinum"), xuất bản vào năm 1651.

Ngài Đắc Lộ (1591-1660) sinh quán tại Avignon, nhiều người nhầm lẫn tưởng ngài là "công dân Pháp quốc". Trật lất!

Ngài là công dân của quốc gia mang tên "Lãnh thổ của Giáo hội" (The State of the Church, tên Latin là "Status Ecclesiasticus").

Quê quán Avignon thuộc Lãnh thổ Giáo hội, kéo dài cho đến cuối thế kỷ 18 sau này lận (năm 1791) thì mới thuộc về nước Pháp.

Thành thử ngài Đắc Lộ soạn từ điển - chú ý - hoàn toàn không có tiếng Pháp phiếc gì ráo, mà là tiếng Latin (ngôn ngữ của Lãnh thổ Giáo hội Công giáo), tiếng Bồ.

----------------------------------------------------

Nguồn: Mattheu NChuong

Hinh ảnh (hàng trên): Nhà thờ Tin Lành Hội An nay, được xây mới trên nền của nhà thờ ban đầu cất vào năm 1929.

Hình ảnh (hàng dưới) Nhà thờ Công giáo Hội An xưa và nay.