Họ Bà Điểm

 KỂ LẠI GỐC TÍCH MỖI HỌ TRONG CÁC SỞ

ĐỊA PHẬN NAM KỲ

-----------------

HỌ BÀ ĐIỂM

----------------

Họ nầy gốc là của cha Lý (P. Galy) đã lập năm Quí Hợi (1863), khi ấy là người ngoại mà trở lại đạo, ai nấy đều có nhà đất riêng. Vài năm đầu người ta trở lại khá, nên cha đã cất nhà thờ là năm Ất Sửu (1865), và cha ở đó luôn cho đến chết là trong đời Đức cha Đôminicô.

Số bổn đạo khi ấy được 140 người.

Vậy tích họ nầy là như vầy: Khi binh tân trào đã lấy đặng đồn Thuận Kiều, thì đóng binh tại đó, mà các quan thì không ai biết tiếng annam, nên các quan xin cha Lý vô giúp làm thông ngôn, vậy cha phải vô ở trong đồn, mọi sự thì nhà nước lo cho cha. Mà kẻ nghịch phía đó thì chưa chịu phục nhà nước Langsa, nhiều lần đã dấy ngụy mà phải thua. Vậy người ta đồn binh Langsa sẽ hủy cho tuyệt 18 thôn vườn trầu. Nên ông huyện Sở (khi ấy làm hương chức làng) nghe vậy thì sợ; vậy ông và ít người khác chạy đến cùng cha Lý xin cha cứu giúp cùng hứa mình sẽ giữ đạo; thì cha Lý đã tính cùng quan Langsa, nên mấy người ấy đặng bằng an khỏi lo sợ gì, cùng đã vô đạo.

Qua năm 1863 thì quan Langsa đã cho cha Lý một miếng đất chỗ cất nhà thờ bây giờ, cha về đó cất một cái nhà vuông nhỏ nhỏ tạo thạo lợp bằng đưng, cha ăn ngủ dạy dỗ làm các việc trong nhà ấy.

Qua năm Ất Sửu (1865) thì cha đã cất một nhà thờ vừa phải lợp bằng ngói. Dầu cha đã già yếu song cũng hết lòng chuyên lo đi tìm con chiên lạc, vậy mấy năm đó cha đã lập thêm đặng ít chỗ xung quanh Bà Điểm, là Mĩ Huề, Thới Thượng, Vĩnh Lộc, người ta trở lại đạo trong mấy chỗ ấy cũng được năm sáu mươi người, và chính mình cha đã dạy dỗ rửa tội cho mấy người ấy.

Cha chẳng những giúp phần linh hồn mà cũng lo giúp phần xác nữa, kẻ nghèo thì cha cho tiền bạc lúa gạo ăn mà đi nghe dạy. Lại mỗi ngày Chúa nhựt mấy kẻ ở xa đến xem lễ, cha cho ăn cơm rồi mới về.

Đang khi cha lo làm việc mở mang nước Chúa, chẳng dè tới ngày Chúa gọi cha về cùng Chúa mà hưởng phước đời đời. Euge, serve bone, intra im gaudium Domini tui. Vậy cha Lý đã qua đời là năm Kỷ Tị (1869), xác cha còn nằm tại đất thánh Bà Điểm giữa con cái mình, mà đợi ngày sau hiệp cùng linh hồn mà hưởng phước tiêu sái muôn đời. Cha đã lập họ Bà Điểm và ở đó cho tới khi qua đời tính đặng gần bảy năm.

Khi cha Lý qua đời rồi thì Đức cha sai cha Thành tới thế là năm 1869, Cha Thành ở tại họ nầy hơn một năm rưởi rồi đổi đi. Từ ấy về sau họ nầy không có cha nào ở thường nữa, phải tùng họ Hóc Môn có cha qua lại làm phước làm lễ mà thôi.

Khi cha Điều ở Hóc Môn thì đã lo làm nhà thờ Bà Điểm lại, song nhà thờ ấy sau đã hư; qua năm 1905 thì cha Chính đã cất nhà thờ khác, là nhà thờ còn bây giờ.

Trong đời cha Lý thì bổn đạo số một ngày một thêm, song đến sau không có cha ở thường, thì số bổn đạo không thêm, mà lại một ngày một bớt, lại cũng có nhiều kẻ bỏ đạo nữa.

Nhà chung có một miếng đất là chỗ cất nhà thờ mà thôi, cho nên không có huê lợi gì hết, không có nhà cha sở, khi cha tới mà lo việc họ thì ở tại phòng áo lễ.

Họ nầy hồi đầu thì nhờ ông huyện Sở lo lắng, nên bổn đạo khi ấy khá, mà khi ông huyện qua đời rồi thì con cháu người không nông nả lo lắng làm gương tốt về việc đạo, nên sự đạo không đặng tấn tới mà xem càng ngày càng thối lui.

Khi cha Thành ở Bà Điểm mà đổi đi thì họ nầy nhập về Hóc Môn, sau lại nhập về Tân Hưng, đến năm 1903 thì nhập vô họ Hanh Thông Tây cho đến bây giờ.

.Báo Nam Kỳ Địa Phận năm 1917