Phiên âm Bồ - Phiên âm Pháp

 Ghi chú lai rai cho nhẹ đầu ...

PHIÊN ÂM BỒ - PHIÊN ÂM PHÁP

Đọc trên mạng internet (báo mạng, truyền thông mạng) thấy viết như ri: "Phêrô" - phiên âm từ tiếng Anh "Peter"; "Dòng tu Camêlô - phiên âm từ chữ "Carmel"... Té ra cho tới nay nhiều người vẫn chưa hiểu thế nào là phiên âm hết ráo! "Sai một li, đi một dặm".
Phiên âm từ tiếng nước ngoài, tức là dựa vào CÁCH PHÁT ÂM của người bản địa của nước đó mà ghi lại bằng chữ Việt (chữ Quốc ngữ) cho người Việt dễ đọc (đọc mài mại, hao hao).
"Peter", ai học tiếng Anh thì biết cách đọc chính xác, đây tạm ghi mài mại là "Pí-tơ" hoặc "Phí-tơ", khác xa lắc xa lơ so với cách phát âm là "Phê-rô". Tức "Phêrô" không phải phiên âm từ tiếng Anh! Vậy mà vẫn dám giải thích bừa, thiệt là điếc không sợ súng.

Đây, kể chuyện cùng thuộc "Ki-tô giáo" nhưng Công giáo và Tin Lành ở VN có cách phiên âm khác nhau.

1/ PHIÊN ÂM TỪ TIẾNG BỒ
Đạo Công giáo do các giáo sĩ Dòng Tên chính thức truyền giáo tại Đàng Trong, Đàng Ngoài đầu thế kỷ 17. Các giáo sĩ lúc bấy giờ đại đa số là người Bồ Đào Nha. Thành thử có rất nhiều danh xưng được phiên âm từ tiếng Bồ, vẫn còn được dùng cho tới nay.

João (tiếng Bồ) => phiên âm thành "Gioan" (trong khi tiếng Anh đọc khác, là: John)
João Batista => "Gioan Bao-ti-xi-ta" (tiếng Anh: John Baptist)
Paulo => "Phao-lô" (tiếng Anh: Paul)
Pedro => "Phê-rô" (tiếng Anh: Peter)
Mateus => "Mát-thêu" (tiếng Anh: Matthew)
Marcos => "Mác-cô" (tiếng Anh: Mark)
José => "Giu-se" (tiếng Anh: Joseph)
Moisés => "Môi-sê" (tiếng Anh: Moses) ...

2/ PHIÊN ÂM TỪ TIẾNG PHÁP
Trong khi đó, bên đạo Tin Lành ở VN lại phiên âm dựa theo tiếng Pháp. Là do như vầy: hồi đầu thế kỷ 20, khoảng năm 1911 việc dịch Kinh Thánh sang Việt ngữ là một nhu cầu khẩn thiết của Hội Thánh Tin Lành. Mà một trong những người dịch Kinh Thánh là Phan Khôi. Ắt quí bạn nghe thấy quen quen? Đúng vậy, đó là nhà thơ Phan Khôi nổi tiếng, ông người Quảng Nam. Cơ sở truyền giáo đầu tiên của Tin Lành tại VN là nằm ở Quảng Nam.
Việc dịch thuật được dựa theo tiếng Pháp (và tham khảo bản dịch bằng chữ Hán).

Jean (tiếng Pháp) => phiên âm thành "Giăng" (bên Công giáo là "Gioan", cũng cùng một vị thánh)
Jean Baptiste => "Giăng Báp-tít" (bên CG: "Gioan Baotixita")
Paul => "Pôn" (bên CG: "Phaolô")
Pierre => "Phi-e-rơ" (bên CG: "Phêrô")
Matthieu => "Ma-thi-ơ" (bên CG: "Mátthêu")
Marc => "Mác" (bên CG: "Máccô")
Joseph => "Giô-sép" (bên CG: "Giuse")

* Chúa JESUS (tiếng Bồ), JÉSUS (tiếng Pháp) đọc na ná nhau, thành thử bên Công giáo lẫn Tin Lành đều phiên âm là "GIÊ-SU".
(trong khi đó tiếng Anh "Jesus" tuy giống mặt chữ nhưng đọc khác hoàn toàn, tạm phiên âm là "Gi-sớt")

Nguồn:Nguyễn - Chương Mt