"State" là "Quốc" 國, mặt khác còn dịch :State" là "Tiểu Bang" 小 邦 - vì sao?

 "STATE" LÀ "QUỐC" 國, mặt khác còn dịch "STATE" LÀ "TIỂU BANG" 小 邦 - vì sao?

(ghi chú về cách chuyển ngữ trước khi nói đến thời sự bầu cử tại Mỹ)

1) "STATE" = "QUỐC" (國)
Cái nghĩa thường thấy, "state" là "quốc", là "nước" - như State of Israel, State of Kuwait, State of Libya... Và "United States of America" nghĩa là "Hợp chúng quốc Mỹ" (nước Mỹ được hợp thành từ nhiều "quốc"). Ở đây, "STATE" rõ rành là "QUỐC".
Cách nào đó, ta có thể nói "nước (quốc: state) California", "nước Texas"... hợp thành một nước lớn hơn là MỸ. Nhưng, như vậy thì nhìn thấy lung tung quá xá "nước".

2) Thành thử có người dịch "state" (trong nước Mỹ) là "bang" cho dễ nhìn.
Nhưng (lại "nhưng" nữa!), quí bạn chú ý, chúng ta gọi "quốc", rồi "bang" - những chữ này đều lấy từ chữ Hán (mà đọc theo âm Việt), thành thử phải hiểu "quốc", "bang" nghĩa là gì.

"Bang" 邦 được mặc định mang nghĩa tương đồng với "nước", như "lân bang" 鄰 邦 tức là nước láng giềng: nước Tàu là lân bang phía Bắc, nước Lào là lân bang phía Tây Bắc, nước Cao Miên là lân bang phía Tây Nam của nước Việt chúng ta.

Còn nghĩa gốc của chữ "Bang"? Lãnh thổ lớn gọi là "Bang" 邦, lãnh thổ nhỏ hơn thì gọi là "Quốc" 國 - như Lỗ quốc 魯國, Tề quốc 齊國...

Thành thử quí bạn thấy ở nước Nhựt Bổn gồm 8 vùng miền, trong đó có vùng miền họ gọi là "Chugoku" (nghĩa là "Trung Quốc"), "Shikoku" (nghĩa là "Tứ Quốc") - vì "quốc" tức là lãnh thổ nhỏ nên họ mới gọi như rứa.

3) "STATE" = "TIỂU BANG" 小 邦

Các nước trên thế giới hiện nay, chúng ta đều gọi là... "Quốc" (quốc gia) hết thảy. Chẳng hạn nước Hàn tức "Hàn Quốc", nước Mỹ tức "Mỹ Quốc".

Mà dưới "Quốc", hợp thành "Quốc", thì không thể gọi là "Bang" được! - bởi vì nghĩa đúng của "Bang" là rộng lớn hơn "Quốc" (như dẫn giải trên).
Đó là lý do vì sao mà ở miền Nam VN trước 30/4/1975, chữ nghĩa thường được tìm hiểu một cách thấu đáo, nên giới trí thức thời kỳ đó đã chuyển ngữ "state" (trong nước Mỹ) chỉ là "tiểu bang" mà thôi.

Stt này dẫn giải nhằm giúp quí bạn hiểu sự hợp lý trong cách dịch "tiểu bang Texas", "tiểu bang Florida", "tiểu bang California"... được sử dụng trong sách báo ở miền NAM VN trước 1975 (từ Quảng Trị cho đến Cà Mau).

Nguồn: Nguyễn - Chương Mt